Ωάρια από βλαστικά κύτταρα σε ποντίκια

Ουάσινγκτον  

Υγιή ωάρια ποντικών δημιουργήθηκαν από το… μηδέν από ιάπωνες ερευνητές με τη χρήση βλαστικών κυττάρων. Οι επιστήμονες γονιμοποίησαν τα ωάρια που δημιούργησαν και τα εμφύτευσαν σε πειραματόζωα: ύστερα από φυσιολογική εγκυμοσύνη, αυτά έφεραν στο φως υγιή ποντικάκια.

Πορεία βήμα προς βήμα

Το ευτυχές γεγονός έρχεται ύστερα από μια πορεία ερευνών που σημειώθηκε μεθοδικά, βήμα προς βήμα, ξεκινώντας από τις «απαρχές» του γεννητικού συστήματος – δηλαδή από τα αρχέγονα γεννητικά κύτταρα (PGC). Τα κύτταρα αυτά, τα οποία διαθέτει το έμβρυο, διαφοροποιούνται κατά την ανάπτυξη ώστε να σχηματίσουν τελικά τα ωάρια ή τα σπερματοζωάρια.

Πέρυσι ο Κατσουχίκο Χαγιάσι και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Κιότο στην Ιαπωνία είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν κύτταρα παρόμοια με τα PGC τόσο από εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα ποντικών όσο και από κύτταρα iPS (induced pluripotent stem cells), τα οποία έχουν τις ιδιότητες των πολυδύναμων εμβρυϊκών βλαστικών αλλά προκύπτουν από τη μετατροπή ενηλίκων κυττάρων. Στη συνέχεια οι επιστήμονες είχαν επιτύχει να παραγάγουν σπέρμα χρησιμοποιώντας τα κύτταρα με τις ιδιότητες των PGC που δημιούργησαν.

Στη νέα μελέτη τους, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Science», οι επιστήμονες προχώρησαν πολύ περισσότερο. Κατ’ αρχάς δημιούργησαν από τα κύτταρα με τις ιδιότητες των PGC ωάρια ποντικών. Για να το επιτύχουν χρησιμοποίησαν εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα καθώς και κύτταρα iPS που έλαβαν από έμβρυο θηλυκού ποντικού, τα οποία τοποθέτησαν ανάμεσα σε κύτταρα ωαρίων (επίσης από έμβρυο θηλυκού ποντικού) προκειμένου να τα κάνουν να μετατραπούν σε κύτταρα ωαρίων σε αρχικό στάδιο.

Επιτυχείς εγκυμοσύνες αλλά και κάποιες ανωμαλίες

Στη συνέχεια οι ερευνητές εμφύτευσαν τα νεαρά κύτταρα ωαρίων που σχηματίστηκαν στις ωοθήκες μιας ενήλικης ποντικίνας. Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, αφαιρώντας τις ωοθήκες, είδαν ότι είχαν αναπτυχθεί σε ώριμα ωάρια, τα οποία γονιμοποίησαν και εμφύτευσαν σε άλλα θηλυκά ποντίκια. Τα εμφυτευμένα γονιμοποιημένα ωάρια αναπτύχθηκαν κανονικά σε έμβρυα οδηγώντας τελικά στη γέννηση καθόλα υγιών μικρών.

Ο κ. Χαγιάσι θεωρεί ότι η επιτυχία αυτή υποδηλώνει πως τα κύτταρα που δημιουργήθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Κιότο μοιάζουν πολύ με τα «φυσικά» PCG και άρα μπορούν να δώσουν πληροφορίες σχετικά με τους παράγοντες που επιδρούν στην ανάπτυξη των τελευταίων. Κάτι τέτοιο, όπως τόνισε, είναι πολύ σημαντικό καθώς τα αρχέγονα γεννητικά κύτταρα είναι πολύ δύσκολο να μελετηθούν επειδή είναι πολύ σπάνια. «Πιστεύουμε ότι κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες είναι ίδιοι στα ποντίκια και στους ανθρώπους» υπογράμμισε.

Ωστόσο, όπως αναφέρεται στη μελέτη, η ανάπτυξη ορισμένων εμβρύων παρουσίασε ανωμαλίες. Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν αν αυτό οφείλεται σε προβλήματα που είχαν τα ίδια τα ωάρια ή αν σχετίζεται με το περιβάλλον ανάπτυξής τους. Τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να διευκρινιστούν με περαιτέρω μελέτες.

Λαλίνα Φαφούτη Βήμα Science